Wojna, którą Rosja prowadzi przeciwko Ukrainie, ma cechy, które pozwalają nam mówić o znamionach działalności terrorystycznej, którą państwo ze stolicą w Moskwie prowadzi na terytorium Ukrainy.
Liczne rosyjskie ataki na obiekty cywilne na Ukrainie – centra handlowe, budynki mieszkalne, szpitale i szkoły – wchodzą w zakres definicji aktów terroryzmu. 14 lipca 2022 r., Rosja przeprowadziła kolejny atak rakietowy na obiekty cywilne, tym razem w centrum Winnicy, miasto które znajduje się na południowy zachód od Kijowa, z dala od centrum działań wojennych w Donbasie.
Trzy rosyjskie rakiety uderzyły w biurowiec, uszkodziły budynki mieszkalne i zniszczyły prywatne centrum medyczne Innomed. Kolejne 4 trafienia miały miejsce w budynek Narodowego Uniwersytetu Morskiego im. Admirała Makarowa w Mikołajowie. Doniesiono o ponad 100 rannych podczas ostrzału w Winnicy oraz 27 zabitych, w tym dzieci.
Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski nazwał to „otwartym aktem terroryzmu”. Wcześniej, 27 czerwca, w Krzemieńczuku rosyjscy okupanci uderzyli rakietami w centrum handlowe z ponad tysiącem cywilów, w wyniku czego zginęło ponad 20 osób. Okazało się, że pociski na Krzemieńczuk zostały wystrzelone z bombowców dalekiego zasięgu Tu-22M3 z regionu Kurska w Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z definicją amerykańską terroryzmem jest każda działalność polegająca na działaniu niebezpiecznym dla życia ludzkiego lub potencjalnie niszczącym infrastrukturę krytyczną lub kluczowe zasoby. Jednak mimo licznych dowodów społeczność międzynarodowa, w szczególności Stany Zjednoczone, nadal nie uznają Rosję za państwo – sponsora terroryzmu.
Na dzień dzisiejszy Stany Zjednoczone uznają rządy Syrii, Iranu, Korei Północnej i Kuby za sponsorów aktów międzynarodowego terroryzmu. Sekretarz Stanu jest upoważniony do wyznaczenia obcego rządu za wielokrotne wspieranie aktów międzynarodowego terroryzmu i w konsekwencji do zawieszenia pomocy lub handlu z tym państwem. Uznawanie państwowych sponsorów terroryzmu opiera się na trzech przepisach: Art. 620A ustawy o pomocy zagranicznej z 1961 r., z późniejszymi zmianami; Rozdział 40 ustawy o kontroli eksportu broni, z późniejszymi zmianami „zakazuje eksportu, pożyczek, gwarancji, innej pomocy finansowej, wydawania zezwoleń na eksport pod nadzorem Departamentu Stanu oraz ogólnego prawa do dostarczania amunicji na mocy tej ustawy; Rozdział 1754(c) Ustawy o kontroli eksportu z 2018 r.
Podsumowując, cztery główne kategorie sankcji wynikających z definicji tych przepisów obejmują ograniczenia pomocy zagranicznej USA; zakaz eksportu i sprzedaży produktów obronnych; pełna kontrola eksportu towarów podwójnego zastosowania; jak również różne ograniczenia finansowe i ograniczenia. Wyznaczenie na podstawie powyższych przepisów przewiduje również inne sankcje, które karzą osoby i kraje, które prowadzą określone transakcje z państwowymi sponsorami terroryzmu.
Dlaczego Rosja nadal nie znajduje się na liście państwowych sponsorów terroryzmu pomimo jawnej działalności terrorystycznej na terytorium Ukrainy? Teraz Departament Stanu USA prowadzi dyskusje w tej sprawie. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski uważa, że odpowiedź powinna być pozytywna. Jeszcze 15 kwietnia 2022 r. Zełenski zwrócił się do prezydenta Bidena z bezpośrednim apelem do Stanów Zjednoczonych o uznanie Rosji za państwowego sponsora terroryzmu, który jest jedną z najpotężniejszych i zakrojonych na szeroką skalę sankcji w amerykańskim arsenale. Jeżeli Rosja spełnia tę definicję w oparciu o fakty jej działalności na terytorium Ukrainy, to jedyny powód, by nie nazywać ją państwowym sponsorem terroryzmu, ma charakter polityczny. W przeszłości władze amerykańskie i europejskie słabo opierały się stawianiu polityki ponad twardymi kryteriami przy podejmowaniu ważnych decyzji. W związku z tym należy wziąć pod uwagę, że oczywiste dowody rosyjskiego terroryzmu na Ukrainie są rozważane również w kontekście politycznym.
Trudno znaleźć inne wytłumaczenie opóźnienia w podjęciu przez USA tej ważnej decyzji. W końcu od czasu inwazji na Ukrainę na pełną skalę Federacja Rosyjska przeprowadziła liczne ataki na infrastrukturę cywilną i celowo zredukowała dużą liczbę ludności cywilnej.
Historia zna podobne przypadki, które doprowadziły do odpowiednich konsekwencji dla rządów odpowiedzialnych za działalność terrorystyczną. Na przykład Iran szeroko wykorzystywał swoje służby wywiadowcze do ułatwiania i przeprowadzania ataków terrorystycznych, zwłaszcza przeciwko dysydentom reżimu i Izraelowi. Oficerowie wywiadu w ambasadach wykorzystywali pocztę dyplomatyczną do transportu broni i funduszy dla grup terrorystycznych. Iran w dalszym ciągu zacieśnia stosunki z muzułmańskimi ekstremistami na całym świecie, często udzielając im porad i pomocy finansowej. W związku z tym w 1984 r. Iran został uznany za państwowego sponsora terroryzmu. W podobny sposób Rosja działa dziś na rzecz zapewnienia działalności terrorystycznej na Ukrainie. Co więcej, słynny atak na centra handlowe 11 września 2001 roku w Nowym Jorku nie pozostawił wątpliwości co do jego terrorystycznego charakteru. Jednak podobne ataki Rosji na centra handlowe i inne struktury cywilne na Ukrainie, skutkujące licznymi ofiarami wśród ludności cywilnej, nie są traktowane przez społeczność światową tak poważnie. Jedyną różnicą między nimi a atakami z 11 września jest ich nieco mniejsza skala. Mimo to ataki te przeprowadzane są systematycznie, a nie jednorazowo, co powinno zwiększyć odpowiedzialność władz rosyjskich.
Poza niedawnymi aktami terroryzmu w Krzemieńczuku i Winnicy Rosja od dawna spełnia prawne kryteria umieszczenia na liście państwowych sponsorów terroryzmu. Zachowanie Rosji, zwłaszcza jej program zamachów wymierzony w uciekinierów, takich jak Ołeksandr Łytwynenko i Siergiej Skripal, można porównać do działań, co doprowadziło Departament Stanu do ponownego umieszczenia Korei Północnej na liście w 2017 roku. Ponadto Moskwa nadal zapewnia schronienie wskazanej przez USA grupie terrorystycznej znanej jako Rosyjski Ruch Imperialny (RIM). A propos, według niektórych danych ta grupa walczy na Ukrainie. Zestrzelenie malezyjskiego Boeinga MH17 nad terytorium Ukrainy 17 lipca 2014 r., w wyniku którego zginęło 298 osób, można śmiało wpisać na listę aktów terrorystycznych Federacji Rosyjskiej. Jednak nawet biorąc pod uwagę wszystkie te fakty, włączenie Rosji do listy państwowych sponsorów terroryzmu wciąż nie jest poważnie dyskutowane.
Są opinie, że umieszczenie Rosji na liście ograniczy elastyczność dyplomatyczną USA i zniszczy możliwość interakcji z Władimirem Putinem, jest to dalekie od rzeczywistości. Pomijając fakt, że Putin nie prowadzi poważnych negocjacji, amerykańscy dyplomaci nie mają zakazu bezpośredniego komunikowania się z przedstawicielami krajów sponsorujących terroryzm. Dodanie Rosji do listy dałoby rządowi USA użyteczną przewagę nad Moskwą. Rosja nie chce być na krótkiej liście z innymi państwowymi sponsorami terroryzmu, takimi jak Syria, Iran, Kuba i Korea Północna. Umieszczenie to byłoby dużym osiągnięciem, a późniejsze skreślenie z listy mogłoby posłużyć jako zachęta do skłonienia Rosji do milczącego porozumienia w kwestiach związanych z Ukrainą.
Senat USA zatwierdził 23 czerwca rezolucję wzywającą Departament Stanu do uznania Rosji za państwowego sponsora terroryzmu. Senatorowie przyjęli również rezolucję potępiającą używanie głodu jako broni wojennej i uznającą wpływ wojny Rosji z Ukrainą na światowe bezpieczeństwo żywnościowe. Głosowanie w komisji nie oznacza jednak ostatecznego uznania Federacji Rosyjskiej za sponsora terroryzmu – odpowiednią decyzję musi podjąć administracja Białego Domu. Oprócz aktów terrorystycznych, których Rosja dokonuje na Ukrainie atakami rakietowymi, rosyjski personel wojskowy systematycznie popełnia zbrodnie wojenne przeciwko ludności cywilnej Ukrainy, czego jednym z wyraźnych przykładów jest masakra w Buczu. Jak stwierdził sekretarz stanu Anthony Blinken 23 marca 2022 r., „rząd USA uważa, że żołnierze armii rosyjskiej popełnili zbrodnie wojenne na Ukrainie”.
Tymczasem Ukraina zidentyfikowała już ponad 600 podejrzanych o zbrodnie wojenne. Jeśli weźmiemy pod uwagę charakter działań Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy, to w rzeczywistości Rosja jest jednocześnie państwem terrorystycznym i wraz z Koreą Północną, Kubą, Syrią i Iranem powinna być uznawana za państwowego sponsora terroryzm.
Filip Wujek.
