Lata 1939-1953 to okres rozkwitu dyktatury bolszewickiej kierowanej przez Stalina w historii Związku Radzieckiego. Ugruntowawszy swoją nieograniczoną władzę poprzez masowe represje, przywódca zaczyna przygotowywać się do ekspansji zewnętrznej i wielkiej wojny. Jego plany ułatwił potężny światowy kryzys gospodarczy, rosnąca popularność radykalizmu politycznego i niemieckiego rewanżyzmu.
Mykoła Slobodyaniuk, doktor nauk historycznych, w artykule ujawnia rolę ZSRR w najtragiczniejszym wydarzeniu ludzkości – II wojnie światowej.
Przyczyny II wojny światowej
Pierwsza wojna światowa, która rozpoczęła się triumfalnie dla Niemiec, wywołała falę patriotyzmu i entuzjazmu. Jednak w przyszłości wojna na dwa fronty doprowadziła Niemców do całkowitego wyczerpania ekonomicznego.
Wojna zakończyła się w roku 1918 kapitulacją Niemiec. Na mocy traktatu wersalskiego kraj ten utracił znaczne terytoria i musiał zapłacić zwycięzcom duże reparacje. Armia niemiecka została ograniczona do 100 tysięcy żołnierzy. Zakazano posiadania samolotów, czołgów, okrętów podwodnych, ciężkich dział i sterowców. W pierwszych latach po wojnie Republika Weimarska doświadczyła bezrobocia, hiperinflacji, niedożywienia i zbrojnych puczów prawicowych i lewicowych radykałów. Od 1924 roku, dzięki amerykańskim planom Dawesa i Jounga, kraj rozpoczął boom gospodarczy, który przeszedł do historii jako „złote lata dwudzieste”. Ten krótki okres przerwał jednak początek wielkiego światowego kryzysu gospodarczego lat 1929-1933.
Wielki Kryzys nasilił radykalne nastroje na całym świecie. Niektórzy wstąpili w szeregi komunistów, inni wstąpili do partii skrajnie prawicowych i faszystowskich.
W przededniu drugiej wojny światowej reżimy faszystowskie, półfaszystowskie lub dyktatorskie rządziły w Bułgarii, Rumunii, na Węgrzech, w Polsce, Litwie, Łotwie, Estonii, Grecji, Włoszech, Portugalii. W 1934 r. W Paryżu doszło do zamachu stanu dokonanego przez skrajną prawicę w celu przejęcia władzy, ale został on stłumiony. Hiszpańska wojna domowa (1936-1939) zakończyła się zwycięstwem prawicowego dyktatora Franco. Rosyjska Partia Faszystowska (1931-1943) powstała w środowisku emigracji rosyjskiej w Chinach.
Trzecią potęgą światową pozostały państwa demokratyczne: Francja, Czechosłowacja, Holandia oraz kraje skandynawskie. Jednak zauważalne nastroje profaszystowskie obserwowano nawet w takich bastionach demokracji, jak Wielka Brytania i USA.
Faszyści postawili sobie za cel zaprowadzenie „porządku” poprzez ustanowienie reżimów dyktatorskich, bezkompromisową walkę z komunizmem. Nazizm stał się skrajną formą faszyzmu.
Na drugim końcu politycznego spektrum znajdowały się partie komunistyczne, które zjednoczyły się w Kominternie i cieszyły się wszelkiego rodzaju poparciem ze strony bolszewickiej Rosji. Oficjalnie głosząc internacjonalizm, rządzący ludem i równość społeczną, komuniści stosowali w praktyce te same mizantropijne metody co naziści.
„Układ monachijski”
Dojście do władzy niemieckich nazistów doprowadziło do zmian tektonicznych na arenie międzynarodowej. Hitler rozpoczął militaryzację Niemiec, masowe represje wobec „wrogów Rzeszy”, poruszył kwestię przyłączenia do „ojczyzny” obcych ziem zamieszkałych przez Niemców. Zamiast tego Stalin bardzo chciał wpływać na sytuację polityczną w Europie. Bolszewicy nie porzucili idei „rewolucji światowej”, która zapowiadała osiągnięcie światowego triumfu komunizmu. Europa znowu poczuła zapach wojny.
Główni beneficjenci traktatu wersalskiego, Wielka Brytania i Francja, nie chcieli wojny z Niemcami. W USA dominowały postawy izolacjonistyczne, co oznaczało niechęć Waszyngtonu do ingerowania w sprawy europejskie. Ekspansjonistyczna polityka Niemiec i ZSRR skłoniła Brytyjczyków i Francuzów do poszukiwania możliwości zachowania pokoju.
Takie gry doprowadziły do tak zwanego „układu monachijskiego”. W 1938 roku Włochy, Niemcy, Wielka Brytania i Francja podpisały porozumienie, na mocy którego czechosłowacki region Sudetów, zamieszkały głównie przez Niemców, został przekazany Niemcom. Okropność tej sytuacji polegała na tym, że Brytyjczycy i Francuzi byli sojusznikami Czechosłowaków i mieli obowiązek wzajemnej obrony w przypadku agresji ze strony państwa trzeciego. To była jawna i cyniczna zdrada. Pod różnymi pretekstami nie obronił tego kraju i ZSRR, mimo podpisanej w 1935 roku sowiecko-czechosłowackiej umowy o wzajemnej pomocy.
Pakt Ribbentrop-Mołotow
Wyczuwając słabość zachodnich demokracji, po aneksji Austrii i Czech, nawiązaniu silnych sojuszniczych stosunków z Włochami, Węgrami, Rumunią, Słowacją, Bułgarią i Japonią, Hitler „nabrał odwagi”.
Pierwszym krokiem w kierunku hegemonii III Rzeszy w Europie miało nastąpić zniszczenie Polski. Jednak atak na ten kraj bezpośrednio wpłynął na interesy ZSRR i zagrażał nazistom konfrontacją militarną z „Sowietami”. Aby usunąć to zagrożenie, Hitler zaproponował Stalinowi zakrojony na szeroką skalę podział całej Europy Wschodniej, grożąc tak czy inaczej atakiem na Polskę w przypadku braku porozumienia.
Stalin rozumiał, że zmowa z Hitlerem groził Związkowi Radzieckiemu utratą międzynarodowej reputacji, konfliktem z zachodnimi demokracjami i podejście dywizji Wehrmachtu do granic ZSRR. Ponieważ jednak Moskwa i Berlin chciały wojny i miały nadzieję na jej wygranie, obaj zgodzili się na tą podstępną umowę.
Umowa podpisana 23 sierpnia 1939 r. przez ministrów spraw zagranicznych W. Mołotowa i J. von Ribbentropa przewidywała przekazanie Litwy i zachodniej Polski wzdłuż Wisły do Niemiec, natomiast Łotwa, Estonia, Finlandia i wschodnia Polska miały zostać zajęte przez wojsko Sowietów. Ponadto Hitler zgodził się na „sowiecką” okupację północnej Bukowiny i Besarabii, które wówczas należały do Rumunii.
1 września 1939 r., tydzień po podpisaniu paktu, hitlerowcy zaatakowali Polskę. Rozpoczęła się druga wojna światowa.
Sprytny Stalin wytrzymał pauzę i dopiero 17 września uderzył w plecy Polaków toczących krwawe walki z Niemcami na zachodzie. Granica sowiecko-niemiecka miała przebiegać wzdłuż Wisły. Jednak w rzeczywistości obaj agresorzy zgodzili się na korygowanie tajnego protokołu. Etniczne ziemie polskie na wschód od Wisły przeszły pod kontrolę Niemców, którzy w zamian oddali całą Litwę „Sowietom”. Dało to Moskwie doskonałą okazję do zamaskowania ataku na sąsiedni kraj jako misji humanitarnej.
Początek wojny niemiecko-sowieckiej
Po operacji bałkańskiej cała Europa kontynentalna znalazła się pod kontrolą nazistów i ich satelitów. Tylko Anglia nadal stawiała opór, podczas gdy Hitler aktywnie przygotowywał inwazję na Albion. Wschodnia część kontynentu została zajęta przez ZSRR, prawie przywracając granice Imperium Rosyjskiego.
Kalkulacja Stalina polegała na wykorzystaniu koncentracji sił niemieckich w Europie Zachodniej i uderzeniu go w plecy, gdy Wehrmacht utknie w walkach z Brytyjczykami.
Niemiecki plan „Barbarossy” przewidywał „blitzkrieg” – wojnę błyskawiczną, podczas której Armia Czerwona miała zostać pokonana w ciągu 2,5 miesiąca. 22 czerwca 1941 roku rozpoczęły wojnę ze Związkiem Radzieckim. Ich sojusznikami były Węgry, Rumunia, Finlandia, Włochy, Słowacja i Chorwacja.
W walkach granicznych, mimo odwagi żołnierzy radzieckich oraz przewagi liczebnej i sprzętowej, Armia Czerwona poniosła klęskę. Tylko w pierwszych trzech tygodniach wojny 28 dywizji radzieckich zostało całkowicie pokonanych, a kolejne 72 dywizje straciły ponad 50% personelu – to 3/5 wojsk stacjonujących w zachodnich okręgach. Armia Czerwona straciła 850 tysięcy osób (10 razy więcej niż Niemcy), 3,5 tys. samolotów, 6 tys. czołgów, 9,5 tys. dział.
Bolszewickie zbrodnie przeciwko ludzkości
Wycofując się na wschód pod ciosami Wehrmachtu, władze sowieckie popełniły jedną ze swoich najstraszliwszych zbrodni. 23 czerwca 1941 oddział NKWD otrzymał plan ewakuacji 23 236 więźniów z Galicji i Wołynia do więzień w Rosji i Kirgistanie. Ale ofensywa wojsk niemieckich wywołała panikę, zwłaszcza wśród enkawedystów, którzy zaczęli zabijać więźniów bez wyroków i bez sprawdzania artykułu o aresztowaniu.
Lojalni zwolennicy Lenina-Stalina nie ograniczali się do rozstrzeliwaniem więźniów. Ich autorstwo obejmuje jeszcze kilka zbrodni o skali historycznej. Władze sowieckie zawsze uparcie zaprzeczały swojemu udziałowi w zniszczeniu centrum Kijowa, przypisując tę akcję nazistom. Gdy Niemcy zbliżali się do Kijowa, radzieccy wandale wysadzili miejskie wodociągi, elektrownie, fabryki i mosty na Dnieprze.
Inną mało znaną zbrodnią było wysadzenie tamy Dnieproges przez „sowietów” 18 sierpnia 1941 r. w celu zahamowania szybkiego posuwania się Wehrmachtu. W rezultacie w wyniku powodzi zginęły tysiące cywilów, których nikt nie zaczął ewakuować. Za wszystkie te zniszczenia po wojnie obwiniali Niemców.
Podobnie naturalna „nieśmiałość” czekistów nie pozwoliła im przyznać się do masowego rozstrzelania schwytanych polskich oficerów w kwietniu-maju 1940 r. W lesie koło wsi Katyń w obwodzie smoleńskim, w obozie Starobiel pod Charkowem, w obozie w Ostaszkowie w obwodzie kalinińskim iw innych miejscach staliniści zamordowali 22 tys. osób, których życie i zdrowie były chronione przez prawo międzynarodowe.
Okupacja
W ciągu kilku miesięcy wojskom niemieckim udało się zdobyć większość Ukrainy. 25 października 1941 weszli do Charkowa. Do końca 1941 r. Niemcy i wojska ich sojuszników kontrolowały terytorium, na którym przed wojną mieszkało 80 mln osób (42% ludności ZSRR). Ponadto do niewoli dostało się 3,8 mln żołnierzy radzieckich (w tym 1,3 mln Ukraińców).
Jedna część społeczeństwa przyjęła faszystowskie wojska z jawną lub ukrytą radością, z kwiatami i pewnymi nadziejami, druga część była wrogo nastawiona, a większość ludzi na początku wojny traktowała okupantów obojętnie, biernie czekając.
Zbrodniczy, nieludzki „nowy porządek” ustanowiony przez nazistów na okupowanych terenach Ukrainy dał początek antyfaszystowskiemu ruchowi oporu. Składał się z dwóch głównych nurtów: sowieckiego (oddziały partyzanckie i konspiracja) oraz ukraińskiego (OUN-UPA). Ponieważ sowieccy partyzanci uważali ZSRR za swoją ojczyznę, a Ouniwitowie niepodległą Ukrainę, z tego powodu toczyli ze sobą wojnę.
Lend-lease
Sowiecki mit o znikomej roli Lend-Lease i zdolności Związku Radzieckiego do wygrywania nawet bez pomocy z zewnątrz, który tak rozpala duszę „zwycięzców”, zostaje obalony przez obiektywizm faktów. Przyjęta w USA ustawa Lend-Lease Act przewidywała dostawy sprzętu wojskowego, amunicji i innych środków materialnych aliantom do prowadzenia wojny z Niemcami i ich satelitami. Ustawa została podpisana 11 marca 1941 r. i wygasła 20 września 1945 r.
Dostawy odbywały się na kredyt, ale w rzeczywistości Amerykanie pozwolili, aby większość kosztów Lend-Lease nie została zwrócona. W sumie towary o wartości 50 mld dolarów (690 mld dolarów w cenach z 2020 r.) trafiły do Anglii, Francji, Chin i innych sojuszników, z czego ZSRR otrzymał 11,3 mld dolarów.
Zbrodnie przeciwko własnym żołnierzom
Stalin i jego generałowie wcale nie oszczędzali swoich żołnierzy, wysyłając ich na pola minowe, ufortyfikowane tereny, wrzucając setki tysięcy żołnierzy do „kotłów”.
W rezultacie na każdego zabitego żołnierza niemieckiego przypadało 10 żołnierzy radzieckich. To z winy Kwatery Głównej Naczelnego Dowództwa doszło do okrążenia Kijowa jesienią 1941 roku i klęski wojsk radzieckich na Półwyspie Kerczeńskim i pod Charkowem w maju 1942 roku.
Wypędzenie okupantów z Ukrainy
Bitwa o wypędzenie nazistów z Ukrainy trwała 22 miesiące i składała się z szeregu dużych operacji bojowych, w których brała udział prawie połowa siły roboczej i sprzętu bojowego całej armii radzieckiej. Wyzwolenie ziem ukraińskich rozpoczęło się podczas bitwy pod Stalingradem (listopad 1942 – luty 1943).
W grudniu 1943 r. Armia Czerwona rozpoczęła wyzwalanie prawobrzeżnej Ukrainy i Krymu. W ciągu tego roku cztery fronty ukraińskie przeprowadziły szereg operacji ofensywnych, podczas których terytorium Ukrainy zostało wyzwolone. To, co jedni Ukraińcy postrzegali jako wyzwolenie, inni uważali za nową okupację. Aby przeciwstawić się powrotowi bolszewizmu na zachodnią Ukrainę, tysiące młodych Galicjan zaciągnęło się do dywizji SS „Galiczyna” w ramach armii niemieckiej. Inni Ukraińcy masowo wstępowali w szeregi OUN-UPA. 28 października tereny Ukrainy zostały ostatecznie oczyszczone z faszystów. Niemcy skapitulowały 8 maja 1945 roku, a Japonia 2 września 1945 roku. II wojna światowa dobiegła końca.
Wkład Ukrainy w zwycięstwo nad nazizmem
Spośród wszystkich republik związkowych ZSRR Ukraina zapłaciła najwyższą cenę za Zwycięstwo. W armii radzieckiej walczyło około 7 milionów Ukraińców, zginęło ponad 2,5 miliona. Co drugi, który przeżył, został inwalidą. Dla porównania: straty Rosji wynoszą 5-6 mln (z czego 3-4 mln na frontach).
Ukraina zajmuje pierwsze miejsce pod względem bezwzględnej liczby zabitych w latach wojny i drugie (po Polsce) pod względem procentowego stosunku liczby zabitych do tych, którzy przeżyli. Całkowita liczba zamordowanychmieszkańców Ukrainy wynosi 8 milionów osób, czyli 16,7% przedwojennej ludności Ukrainy. Żaden inny kraj nie poniósł takich strat podczas II wojny światowej.
Skutki II wojny światowej
Odpowiedzialność za klęskę Armii Czerwonej w latach 1941-1942, za miliony zabitych i wziętych do niewoli, za okupację rozległych terytoriów ponosi wyższe kierownictwo wojskowe i polityczne Związku Radzieckiego ze Stalinem na czele. A wojna została wygrana dzięki odwadze żołnierzy i robotników na tyłach, zasobom ludzkim i materialnym wszystkich narodów ZSRR oraz pomocy na dużą skalę sojuszników z koalicji antyhitlerowskiej.
Dla wspólnego zwycięstwa nad Hitlerem Churchill i Roosevelt przymykali oko na mizantropijny charakter stalinizmu.
To uchroniło go przed potępieniem wraz z nazizmem przez Trybunał Norymberski.
Walka OUN-UPA
Część Ukraińców rozumiała, że zarówno naziści, jak i bolszewicy byli wrogami narodu ukraińskiego. Jeszcze w 1929 r. J. Konowalec utworzył Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), której celem była walka o niepodległość państwową Ukrainy. W 1940 r. OUN podzieliła się na OUN pod przewodnictwem S. Bandery i OUN pod przewodnictwem A. Melnyka.
Po rozpoczęciu wojny radziecko-niemieckiej Melnikowce starały się polegać na Niemcach w swojej walce i dochować im lojalności, jednak banderowcy zadeklarowali samodzielność i odmówili współpracy z Niemcami, gdy zajęli oni ziemie ukraińskie i zaczęli prowadzić antyukraińską politykę.
Wiele można pisać o okrucieństwach enkawedystów, terrorze ludności cywilnej, wywózkach na Syberię. Były stworzone specjalne grupy NKWD-MSW-MBP, które są również znane jako „grupy bojowe agentów”. Składały się z byłych członków OUN-UPA i działały od 1944 do 1953 roku. Agenci ci, zrekrutowani przez sowieckie służby specjalne, podszywali się pod jednostki UPA, a ich zadaniem było zdyskredytowanie ukraińskiego ruchu powstańczego i zidentyfikowanie osób sympatyzujących z nacjonalistami. Aby to zrobić, zabijali i rabowali ludność cywilną, niszczyli jej własność. Według stanu na dzień 20 czerwca 1945 r. takich grup było 156 i liczyły one łącznie 1783 bojowników.
Głód w latach 1946-1947
W latach istnienia ZSRR ten głód stał się trzecim. Zabrał 800 000 istnień ludzkich. I znowu stało się to z powodu przestępnej konfiskaty chleba od kołchozów. Ale co jest niezwykłe! Nie było głodu na Zachodniej Ukrainie. Bowiem poprzez walkę OUN-UPA obawiali się odebrania żywności od mieszkańców wsi na taką skalę, jak na Ukrainie Schodnej. Mogłoby to rozszerzyć społeczną bazę oporu.
Odbudowa powojenna
Związkowi Radzieckiemu udało się szybko odbudować zniszczone wojną gospodarki Ukrainy, Białorusi i republik bałtyckich. Ważną rolę odegrały w tym ogromne surowce, które można było wyeksportować za obcą walutę, reparacje z Niemiec (w tym eksportowane przedsiębiorstwa przemysłowe), a także niewolnicza nieregularna i słabo opłacana siła robocza robotników i chłopów.
Początek zimnej wojny
Pierwsza faza zimnej wojny rozpoczęła się zaraz po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku. Dokumentacja tego globalnego konfliktu między USA i ZSRR oraz ich sojusznikami nastąpiła 17 marca 1947 r. wraz z przyjęciem „doktryny Trumana”. Prezydent USA H. Truman przedstawił program powstrzymania Związku Radzieckiego na całym świecie.
Decydującą rolę w tej konfrontacji odegrała broń nuklearna. USA stworzyły i użyły pierwszych bomb atomowych przeciwko Japonii podczas II wojny światowej (1945). Dzięki niesamowitym wysiłkom naukowców, kompleksowi wojskowo-przemysłowemu i skradzionej Niemcom i Amerykanom tajemnicy produkcji broni jądrowej ZSRR przeprowadził w 1949 roku pierwszą próbę bomby atomowej i zniszczył monopol nuklearny USA.
Śmierć Stalina
Po II wojnie światowej Stalin tylko zintensyfikował swoją represyjną wewnętrzną i ekspansjonistyczną politykę zagraniczną. Udało mu się zbudować imperium, które podbiło setki narodów. Stworzył drugie co do wielkości supermocarstwo z bronią jądrową. Jednak ludziom w tym stanie nie żyło się szczęśliwie. A 5 marca 1953 roku zmarł w wieku 74 lat. Oszołomiony propagandą i kultem jednostki płakał cały kraj, nie wiedząc, jak teraz żyć bez „wodza wszystkich narodów”.
